Burhaniye Turizm Raporu | Mevcut Turizm Çeşitleri ve Potansiyeli

3.Burhaniye’nin Mevcut Turizm Çeşitleri ve Potansiyeli
Burhaniye sahip olduğu coğrafya, konum, iklim, kıyıları, biyolojik çeşitliliği, kültürel zenginliği ve gastronomi kültür ile eşsiz bir doğa ve kültür temelli turizm faaliyetlerine ev sahipliği yapmaktadır. Özellikle bölgede bulunan Madra Dağları, dağlara yakın kayalıklar, tepeler, düzlükler, yeşil vadiler, yaylak alanları, Antik kent kalıntıları, mimari yapısı ve etkinlikleri ile doğa ve kültür temelli turizm türlerinin uygulanabilirliğini sağlayan mekânlara sahiptir. Dolayısıyla bölge açık hava aktivitelerini deneyimlemek isteyen doğa ve kültür tutkunlarına; kır, yayla ve kent gezilerine çıkma, manzara seyretme, doğada, kıyıda ve kültürlerle vakit geçirme, dinlenme ve rahatlama, kamp yapma, bitki inceleme, yaban hayatı gözlemleme, yöresel ürünlerin tadına bakma ve köy kültürünü görme gibi birçok alternatifler sunmaktadır. İlçe doğayı ve kültürü önemseyen, çevreyi koruyan ve de sürdürülebilir turizm ilkelerine uygun birçok turizm türü/aktivitelerini gerçekleştirmeye uygundur.

3.1.Kıyı ve Deniz Turizmi

• Kıyı Turizmi: Burhaniye, kıyı turizmi için gerekli olan uzun kumsallar, berrak sular, ince kumlu plajların yanı sıra, bol oksijenli havası ve uygun iklim şartları ile kıyı turizmine çok elverişlidir. Burhaniye’nin Ege denizine 17 kilometre uzunluğunda kıyısı bulunmaktadır ve Mavi Bayraklı plajlara sahiptir. Bunlar; Pelitköy Gadana Plajı, Pelitköy Bağlarburnu Halk Plajı, Club Orient, Burhaniye Belediyesi Ören Mahallesi Halk Plajı ve Burhaniye Belediyesi Öğretmenler Mahallesi Halk Plajı’dır. Temiz, bakımlı, donanımlı ve güvenli ve modern bir çevre sembolü olan bu ödüllü plajlar, kıyı turizminin gözde mekânlarıdır. İlçe aktif ve pasif olmak üzere yüzme, dalma, yatçılık, balık tutma, manzara seyretme ve plaj aktiviteleri gibi birçok rekreasyon faaliyetlerine uygundur. 1.5 km uzunluğa sahip olan Ören plajı, 2015 yılında Uluslararası Plaj Voleybolu Şampiyonası’na ev sahipliği yapmıştır. Etrafında birçok turizm işletmesinin bulunduğu ve bir sayfiye yeri olan Öğretmenler Mahallesi plajı, balıkçı kasabası görümündeki İskele Mahallesi ve muhteşem seyir alanlarına sahip olan Pelitköy Mahallesi manzara seyretmek ya da sahil turu yapmak isteyen turistlerin ilgi odağıdır. Bunların yanı sıra ilçe rüzgâr sörfü ve yelken sporları için de uygun koylara ve rüzgâra sahiptir. İskele Mahallesi’nde yer alan ve Türkiye Yelken Federasyonu’na üye olan Burhaniye Yelken Kulübü ile yelken sporunun gelişmesi için çeşitlik etkinlikler ve çalışmalar yürütülmektedir.

                             Görsel 16. Ören ve Öğretmenler Mahallesi Plajları, Fotoğraflar: Sabriye Çelik Uğuz

• Yat Turizmi: İlçenin en önemli turizm potansiyellerinden bir tanesi olan Burhaniye İskele Yat Limanı, yat turizmi için son derece elverişli koşullara sahiptir ve bu turizm türüne de kıyı turizmi kadar önem verilmelidir. Bölge turizmi için bir hazine niteliği taşıyan liman, gelecekte tam kapasite ile faaliyete geçerek daha aktif olacak ve bu sayede bölge turizminin gelişimi sağlanacaktır. Bu kapsamda limandan Kuzey Ege’de bulunan Asos-Truva, Altınoluk- Antandros, Güre-Astyra, Akçay, Ayvalık adaları-Cunda, Midilli Adası, Dikili-Atarneus, Çandarlı-Pitane, Foça-Phokaia,  Karaburun  gibi doğal  ve tarihi  yerler arasında yat  turları yapılması planlanmaktadır. Aynı zamanda bu limandan Edremit Körfezi içinde bulunan ve birbirine yakın mesafedeki alanlarda düzenlenen gezi tekneleri ile günübirlik turlar turizm faaliyetlerinde alternatif yaratmaktadır

• Dalış Turizmi: Burhaniye’nin önemli potansiyellerinden biri de dalış turizmidir. Burhaniye Ticaret Odası tarafından proje dahilinde yapılan incelemeler sonucunda bölgenin yıl boyu sualtı görüşünün çok iyi olması, doğal kayalık resif alanlarının bol olması ve yüksek biyoçeşitlilik barındırması gibi etmenlerden dolayı dalış turizmi için önemli avantajlar sağladığı ortaya konulmuştur. Dalış turizminin geliştirilmesi kapsamında bölgede Burhaniye Ticaret Odası öncülüğünde çeşitli kurum ve kuruluşlar işbirliğiyle önemli projeler yürütülmektedir. Biyolojik çeşitliliği artırmak, habitat kaybını azaltmak, deniz canlılarının barınak olarak kullanacakları yeni alanlar oluşturmak, dalış turizmini geliştirmek ve sportif balıkçılığı desteklemek amacıyla başlatılan “Burhaniye ve Gömeç İlçelerinde Yapay Resif” projesinin 1. Etap çalışmaları tamamlanmış olup, 2. Etap çalışmaları halen devam etmektedir. Yine dalış turizmini geliştirmek ve bölge turizmini 12 aya yayarak turizm gelirlerinde artış sağlamak amacıyla “Burhaniye ve Gömeç İlçeleri Dalış Turizmi Fizibilite Çalışması” devam eden projeler arasında yer almaktadır. Bölgede dalış turizmine büyük avantaj sağlayacak bir diğer önemli çalışma da “Sualtı Mermer Heykel Galerisi” kazandırılması amacıyla imzalanan protokoldür. Bu protokole ilaveten Burhaniye ve çevresinde dalış turizminin geliştirilmesine yönelik imzalanan işbirliği protokolü (ikinci aşama) çalışmaları da sürdürülmektedir.

Bunların haricinde bölgenin dalış turizmi çekiciliğini arttıracak bir diğer önemli kültür varlığı ise Ören plajında bulunan Adramytteion Antik Limanı’dır. Kazı ekibi tarafından gerçekleştirilen çalışmalar sonucunda Adramytteion Ören Antik Limanı'nın MÖ 4. yüzyıldan itibaren kullanım gördüğü düşünülmektedir. Günümüzde belirli dönemlerde suda yaşanan gelgit olayları nedeniyle liman kalıntıları gözle görülür bir şekilde ortaya çıkmakta ve birçok turistin ilgi odağı olmaktadır. Dolaysıyla Adramytteion Antik Limanı içerdiği zengin sualtı kültürel mirası ile turistlere tarihi kalıntıları seyretme, şnorkel ile yüzme ve dalış yapmak gibi önemli alternatifler sunmaktadır. Bu nedenle Adramytteion Antik Limanı dalış turizmi ile ilgili yapılan/yapılacak çalışmalarda mutlaka değerlendirilmelidir.

                                         Görsel 18. Adramytteion Antik Limanı, Fotoğraf: Adramytteion Kazı Arşivi

3.2.Sağlık Turizmi ve Sağlıklı Yaşam Turizmi

Burhaniye’de Kuzeyde Kaz Dağları ve güneyde Madra Dağları’nın oluşturduğu jeolojik konum nedeniyle meltem, imbat ve poyraz rüzgârları hâkimdir. Bu rüzgârların yarattığı sürekli hava sirkülâsyonu sayesinde ilçenin havası çok temiz ve sağlıklıdır. Aynı zamanda ilçenin sıcak ve ılıman bir iklime sahip olması ve havasında nisbi nem oranının düşük olması bir başka özelliğidir. Tüm bu özellikleri ile sağlıklı iklim koşullarında yaşamak ve solunum güçlüğü çekenleri tedavi etmek için Burhaniye, önemli bir sağlık turizmi potansiyeli taşımaktadır. Bu özelliklerin yanı sıra yer altı suları bakımından da çok zengin olan ilçede sağlığa yararlı şifalı sular bulunmaktadır. İçme suyu açısından Düdüklü kaynak suyu, termal turizm açısından ise Pelitköy (Zeytinpınarı) İçmeleri (karaciğer, safra yolu ve bağırsak rahatsızlıkları), Pelitköy Ilıcası, Dutluca İçmeleri (idrar yolları ve böbrek rahatsızlıkları), Ilıcak Çeşme, Ak Çeşmesi, Ilıcadere Çeşmesi, Damlarca Çeşmesi (cilt hastalıkları) ve Damlarca Kaynak Suyu ilçenin önemli kaynaklarındandır. Burhaniye Kaymakamlığı tarafından Taylıeli Mahallesi içinde 0 ada ve 4477 parsel üzerine tasarlanan termal turizm tesisi projesi ile termal turizmin bölgeye kazandırılması beklenmektedir. Yeni açılan 100 yataklı Burhaniye Devlet Hastanesi yoğun bakım ünitesi, acil servisi ve donanımlı sağlık personeline sahip olup, Edremit Körfezi’ne yönelik sağlık turizmin ve özellikle medikal turizmin yapılandırılmasında önemli bir görevi üstelenecek ilk hastane statüsündedir.

Burhaniye; deniz, kaplıca, içme suyu, iklim ve bitki/zeytin/zeytinyağı gibi doğal kaynaklara sahip olarak kür yapmak, tedavi olmak, sağlıklı yaşamak, iyi beslenmek ve zinde kalmak amacıyla sağlıklı yaşam (wellness) ve özelikle ekoloji temelli sağlıklı yaşam turizmine (ecowellness) de elverişli bir bölgedir. Ecowellness turizmi; ekoturizm, doğa turizmi, macera turizmi, sürdürülebilir turizm, yeşil turizm, kırsal turizm, bütünsel turizm, vahşi doğa turizmi ve sorumlu turizmin bir uzantısı olarak ortaya çıkan trend bir turizm çeşididir. Ecowellness, beden, zihin ve ruhu rahatlatmak (bütünsel turizm) amacıyla doğaya erişimi artıran, çevresel kimliği teşvik eden ve doğaya aşkınlığı ortaya çıkaran deneyimlerden oluşmaktadır. Burhaniye de bu turizm türü potansiyeline sahip olup, Ecowellness kapsamında gerçekleştirilen doğa, eko, macera, meditasyon, yoga ve sanat terapi/aktiviteleri içeren birçok yeni ve alternatif uygulamalar yapılması planlanmaktadır.

                                                                      Görsel 19. Madra Dağı /Dutluca, Fotoğraflar: Sabriye Çelik Uğuz

Burhaniye eko-turistlere, ekoloji temelli sağlıklı yaşam turizmi kapsamında gerçekleştirilecek çeşitli alternatifler sunmaktadır. İskele, Ören ve Öğretmenler mevkilerinde sahil inzivasını yaşayıp, bölgedeki küçük ölçekli bir balıkçı işletmesinde akşam yemeği yiyerek, sahilde Kaz Dağları’na karşı eşsiz bir gün batımı izlemek mümkündür. Yine ilçenin Madra Dağları zihinsel rahatlamaya ulaşmak için ormanlık alanlarda yürüyüş yapmak, orman havasını içine çekmek ya da ormanın renklerini seyretmek için son derece elverişlidir. Ayrıca mavi ve yeşil alanlarda uyum ve stres azaltmayı, yenilenmeyi artırıcı, ruhsal sağlığı geliştirici doğa deneyimleri/aktiviteleri (egzersiz, sosyal içeren yoga, meditasyon, aromaterapi ve masaj gibi terapiler) gerçekleştirilebilmektedir. İlçenin birçok bölgesinde; her mevsim mavi ve yeşilin renklerini doyasıya yaşama, birbirinden güzel seyir teraslarında manzaranın tadını çıkarma, organik/bitki bazlı gıdalarla beslenme, doğa harikası bir kır evi/çiftlik/köy ya da organik bahçelerde konaklama hizmetleri alma, vahşi doğa terapili kamplara katılma, zeytin/zeytinyağı tadımı yapma, aromatik bitkiler ve çay seremonilerini deneyimleme, eko-inziva yerlerinde yoga ve pilates dersleri, ekolojik atölyeler, sanat terapileri ve kamplara katılmak, yayla/yamaçlarda gezinti yapma, bitkisel masaj, aromatik açık hava banyosu hizmeti alma gibi açık hava içerikli deneyimler yaşama imkanı sunmaktadır. Bu deneyimlerin gerçekleştirilmesinde BAÇEM’in rolü yadsınamazdır. BAÇEM Türkiye’nin ilk ve tek aromaterapi festivalleriyle aromaterapide kullanılan bitkilerin üretiminin ve doğru kullanımının yaygınlaşmasına, kişilerin çeşitli açık hava terapilerine katılmalarına ve buna bağlı olarak bölgede sağlıklı yaşam turizminin gelişmesine büyük katkılar sağlamaktadır.

                                                                                         Görsel 20. Burhaniye’de Müzik Terapi ve Yoğa Etkinliği, Fotoğraflar: Sabriye Çelik Uğuz

3.3.Yayla Turizmi

Burhaniye iklimi, bitki örtüsü, su kaynakları ve toprak yapısı bakımından yaylacılık faaliyetlerine oldukça uygundur. Burhaniye’de yaylaların en sık olduğu kesim Madra Dağı’nın kuzeybatıya bakan yamaçlarıdır. İlçe sınırları içerisinde 15 yayla vardır. Bunlar; Karadere (Ayaklıören, Böyren, Tilkicik, Burunören yaylaları ve Karadere Güzlesi), Yaylacık (Yaylacık Yaylası), Sübeylidere (Ömercik ve Omarcık yaylaları), Kurucaoluk (Kurucaoluk ve Kozalan yaylaları), Avunduk (Avunduk Yaylası), Kırtık (Kırtık Güzlesi, Sinekli ve Güzle yaylaları), Kuyumcu (Gölcük Yaylası) ve Çamtepe’de (Çamtepe Yaylası)’dır. Bu yaylalardan sadece 8 köyde yaylacılık faaliyetleri yürütülmektedir.

Tablo 10’da Burhaniye’de yaylacılık faaliyetleri gösterilmekte ve bu yaylaların doğal, arkeolojik, tarihi ve kültürel kaynak değerlerinin önemi ekoturizm açısından ortaya konulmaktadır.

Tablo 10. Burhaniye’de Yaylacılık Faaliyetleri

Kaynak: Efe, Soykan, Cürebal, ve Sönmez (2012 ve 2014).

Bu yaylalarda insanı büyüleyen doğa manzaralarını, seyir teraslarını, dar ve derin vadileri, mağaraları, sağlığa uygun iklim özelliklerini, biyolojik zenginliğin ve anıt ağaçlarının getirdiği floristik cazibesini, şelaleleri, arkeolojik ve kültürel miras değerlerini görmek mümkündür. Bunların yanı sıra bu alanlar özellikle zeytin ve zeytinyağına dair eşsiz kültürel öğeleri keşfetme, haritalandırılmış trekking güzergahlarında yaya-atlı-develi yürüyüşleri yapılabilme, Akdeniz mutfağı ve konukseverliğiyle tanınan yöre insanını yakından tanıma fırsatı sunmaktadır. Ancak Burhaniye’ deki yaylalarda, “rekreasyon amaçlı yaylacılık” faaliyeti yapılmamakta ve bunun bir sonucu olarak da turizm geliri söz konusu olmamaktadır.

Dolayısıyla yaylalarda herhangi bir turizm işletmesi mevcut olmamakla birlikte sadece bölgede yaşayan yerel halk tarafından çeşitli turistik faaliyetler yapılmaktadır (Bkz. Görsel 21).

                                Görsel 21. Karadere/ Güzlesi Yaylası, Fotoğraflar: Sabriye Çelik Uğuz

Burhaniye yaylalarını turizme kazandırmak için Buğday Derneği’nin destek ve danışmanlığında ilk metropol dışı ilçe ekolojik pazar Burhaniye’de açılması, eko-turizm güzergâhlarının belirlenmesi ve Yayla Turizm Rehberliği sertifika programı ile yerel rehberlerin yetiştirilmesi gibi çeşitli çalışmalar yürütülmüştür ve yürütülmektedir. Sonuç olarak bölgede büyük potansiyele sahip olan yaylalar, bu tür çalışmaların arttırılmasıyla turizme kazandırılmalı ve yayla turizmi kapsamında gerçekleştirilen diğer turizm aktiviteleri (meditasyon, kamp, hiking, trekking, bisiklet turizmi, astro turizm, botanik turizm, sağlıklı yaşam turizmi vb.) ile entegre edilmesi sağlanarak bölgede alternatifler yaratılmalıdır.