Burhaniye Turizm Raporu | Burhaniye’nin Doğal, Tarihi ve Kültürel Değerleri

1. Burhaniye’nin Doğal, Tarihi ve Kültürel Değerleri

Balıkesir ili sınırları içerisinde bulunan Burhaniye, Ege Denizi kıyılarında ve Kuzey Ege Bölgesi’ndeki Edremit Körfezi içinde yer almaktadır. Batısında Ege Denizi, kuzeyinde yer alan Kaz Dağları (mitolojik adı İda) ile doğu ve güney doğusunda yer alan Madra Dağları (mitolojik adı Pindasos) arasındaki verimli ve bereketli bir ovaya sahiptir. Ovanın bir kısmı ve dağların etekleri zeytin ağaçlarıyla, ovanın doğusu ise meşe ve çam ormanlarıyla kaplıdır. Ormanların arasında her mevsim rengarenk çiçeklerin süslediği yaylalar mevcuttur.

Burhaniye Ege ve Akdeniz bölgesine ait sıcak ve ılıman bir iklim özelliğine sahiptir ve ilçede Kaz Dağları ve Madra Dağları’nın oluşturduğu jeolojik konum nedeniyle meltem, imbat ve poyraz rüzgârları hâkimdir. Bu rüzgârların yarattığı sürekli hava sirkülâsyonu sayesinde hava kalitesi çok iyi olup, sağlık ve sağlıklı yaşam için ciddi bir olanak sunmaktadır. 615 km² yüzölçümü ile E-87 nolu Karayolu güzergâhı üzerinde bulunan ilçenin, doğu sınırını en yüksek noktası olan Madra Dağı ve batı sınırını ise, denizden ortalama yüksekliği (rakım) 10 m olan ve 21 km kıyı bandına sahip Ege Denizi oluşturmaktadır.

İlçe; coğrafi konumu, iklim koşulları, ulaşım olanakları, doğal kaynak değerleri, demografik özelliği, tarihi ve kültürel dokusu, tarımsal gücü ve turistik yapısı ile sosyo-ekonomik anlamda önemli bir potansiyele sahip olduğu gibi üretim yapısı, tarım, turizm ve ticarettir. Tarımsal faaliyetler topraktan gıda sanayiine kadar geniş bir yelpazeyi kapsamakta ve tarım ürünlerinin çeşitliliği dikkat çekmektedir. Bu tarımsal ürün çeşitliliği arasında zeytin ve zeytin ürünleri ilk sıralarda gelmektedir. Tarımsal üretimin ve bu ürünlerin ticaretindeki gelişiminin yanı sıra turizm sektörü, sürdürülebilir kalkınmanın iti gücüdür.

Görsel 1. Burhaniye’nin Deniz Havası, Zeytin, Yer altı Suları ve Düdüklü Suyu
Fotoğraflar: Sabriye Çelik Uğuz

Ege denizine paralel 21 km uzunluğundaki kıyı şeridinde ince/temiz kumlu doğal plajları ve deniz altı/deniz üstü faaliyetleriyle turistlere deniz keyfini doyasıya yaşatmaktadır. Aynı zamanda ilçe, dağlık-tepelik olan iç bölgelerinde kalan yeşil köyleri yaşama, nehir ve patikalar boyunca yürüme, ormanda dolaşma, doğanın renklerini görme, kır peyzajını seyretme, taze ve doğal ürünleri tatma olanağı sunmaktadır. Doğal varlıkları ile birlikte tarihi binaları, arkeolojik kalıntıları, kaya anıtları, anıtsal mezar taşları, halk kültürüne ait geleneksel ve folklorik öğeleri, festival ve şenlikleri ile tarih ve kültür turizmi açısından dikkat çeken bir ilçedir

       1.1.Burhaniye’nin Doğal Zenginlikleri

• Burhaniye’nin Doğal Bitki Örtüsü

Burhaniye’nin doğal bitki örtüsü olarak ağaç, çalı ve ot bitkileri mevcut olup, en yaygın ağaç türleri; kızılçam, karaçam, fıstık çamı ve zeytin ağaçlarıdır. İlçenin ovaları baştanbaşa zeytinlikler ile kaplıdır ve ormanları kızılçam, karaçam ve meşe ile doludur. Bunların yanı sıra çiçekli bitkiler, otsu türler, tıbbi ve aromatik bitkiler ve soğanlı türler de görülmektedir. Ayrıca Ören’de bulunan Palamut meşeleri, Damlarca vadisindeki kestane toplulukları ve dere boylarındaki çınarlar, Burhaniye’nin doğal bitki topluluklarıdır. Ayrıca sadece Burhaniye’de bulunan ve ilçenin bitki örtüsü bakımından bir ilginçlik oluşturan boylu ve kokar ardıçlar ile bir endemik akçaağaç türü olan İran akçaağacı Balıkesir’de sadece Burhaniye’de bulunmaktadır. Pelitköy beldesinde ise, Bağlar burnu mevkiinde Türkiye’nin ülke dışına çıkarılması yasak olan ve nesli tükenen kum zambağı yetişmektedir. Yine Türkiye’de özel bir önem taşıyan Sarı Çiçekli Ormangülü, Dutluca köyü yakınlarındaki vadide varlığını sürdürmektedir. Bölge bitki türleri bakımından Akağaç türü ile dikkat çekmektedir. Dolayısıyla çeşitli özellikler taşıyan bu bitki ve bitki toplulukları, botanik turizmi için önemli bir kaynak oluşturmaktadır.

Görsel 2. Burhaniye’nin Doğal Çiçekleri, Fotoğraflar: Sabriye Çelik Uğuz

Şabla, Yaylacık ve Madra Dağları sisteminin içerisinde yer alan ilçe yüzölçümünün yaklaşık 1/3’i dağlıktır. Su kaynakları bakımından zengin Madra Dağı ve eteklerinde yer alan ilçenin 16 yaylası ortalama 800-900 m rakımlıdır. Bunlar; Ayaklıören, Böyren, Tilkicik, Burunören yaylaları ve Karadere Güzlesi (Karadere Köyü), Yaylacık Yaylası (Yaylacık Köyü), Ömercik ve Omarcık yaylaları (Sübeylidere Köyü), Kurucaoluk ve Kozalan yaylaları (Kurucaoluk Köyü), Avunduk Yaylası (Avunduk Köyü), Kırtık Güzlesi, Sinekli ve Güzle yaylaları (Kırtık Köyü), Gölcük Yaylası (Kuyumcu Köyü) ve Çamtepe Yaylası (Çamtepe Köyü)’dır.

• Burhaniye’nin Anıtsal Ağaçları

Çam ormanları, zeytin ağaçları, zengin bitki örtüsü, yeşil doğası, asırlık kızılçam ağaçları ve doğal anıtları ile Burhaniye, doğal çekiciliklere sahiptir. İçenin dağlık alanlarında doğal değerlere sahip meşe, kestane, kızılçam, karaçam, badem, akçaağaç ve ceviz türlerinden anıt ve anıtsal ağaçlar, turizm potansiyeli açısından ciddi bir önem taşımaktadır. Alçak kesimlerdeki palamut meşesi ve çınar gibi ağaç türleri de ilçenin zengin bitki örtüsünün göstergesidir.

Kızıklı Köyü’ndeki Sinan Dede Türbesi’nin çok yakınında bulunan ve yüzlerce yıllık dört Servi (Selvi) ağacı, boyutu, görsel çekiciliği ve çevre estetiği nedeniyle koruma altına alınarak Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından “Anıt Ağaç” olarak tescillenmiştir. Tescillenen 4 serviden; 1 numaralı servi yaklaşık 500 yaşında, 2 numaralı servi yaklaşık 335 yaşında, 3 numaralı servi yaklaşık 450 yaşında ve 4 numaralı servi yaklaşık 600 yaşındadır (Efe, Soykan, Cürebal ve Sönmez, 2012). Bu 4 Tescilli Servi ağacı ve Sinan Dede mevkiindeki 350 yıllık Çınar ağacı ekoturizm açısından önemli bir potansiyeldir.

Görsel 3. Tescilli Serviler ve Çınar Ağacı, Fotoğraflar: Sabriye Çelik Uğuz

Mavi ile yeşilin buluştuğu Ören, doğal bitki örtüsü (palamut meşesi topluluğu) ve tek katlı evleri ile saklı bir cennettir. Bir safiye yeri olan ve yerli turizmin gözdesi Ören, Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu tarafından tarihi Adramytteion Kenti nedeniyle “Antik Sit” ve 150 yaşını aşan 1620 adet palamut meşesi ağaçları nedeni ile de “Doğal Sit” alanı olarak koruma altına alınmıştır. Bu asırlık palamut ağaçlarının tek tek numaralandırılarak korumaya alınması ile ‘Yeşil Ören’ kimliğini kazanır. Denizini, kumsalını, doğal anıtlarını, yeşil doğasını, zengin bitki örtüsü içindeki yaban hayvanlarını, tarihi dokusunu, kültür ve sanat etkinliklerini itina ile yaşatan ve koruyan Ören, sakin bir gezi rotasıdır.

Görsel 4. Doğal Sit Alanı Ören, Fotoğraflar: Sabriye Çelik Uğuz

• Burhaniye’nin Doğal Kaynak Suları (Yeraltı Suları)

Burhaniye, tatlı su varlığı ve sağlığa yararlı şifalı sular bakımından büyük bir zenginlik sunmaktadır. İlçenin kaynak suları (yeraltı suları) antik çağlardan beri kullanılmaktadır. Çok sayıda olan bu doğal su kaynakları kendiliğinden çıkan pınarlar, mineralli sular ve insan eliyle düzenlenen kuyular, çeşmeler olup, yöre halkının ihtiyaçlarını gidermektedir. Karadere /Güzle Yaylası’ndaki Düdüklü kaynak suyu, sağlıklı bir içme suyu olarak kullanılırken, Dutluca içmeleri ve Damlarca suyu, Karadere-Asarkaya şifalı suyu, Pelitköy (Zeytinpınarı) içmesi ve ılıcası ise sağlıklı yaşama ve çeşitli hastalıkların tedavisine katkı sağlamaktadır. İlçedeki Pelitköy Ilıca ve İçmesi, Dutluca İçmelerinin yanı sıra Pelitköy’de 27, Çoruk mevkiinde 17, Seklik mevkiinde 44, Taylıeli mevkiinde ise 8 lokasyonda yapılan jeofizik çalışmaları sonucunda termal suların ısıtılarak sağlık ve endüstriyel üretim için kullanılmasının mümkün olduğu tespit edilmiştir.

Görsel 5. Burhaniye’nin Doğal Kaynak Suları, Fotoğraflar: Sabriye Çelik Uğuz

Kaynaklar (Pınarlar): Yığmataştepe pınarları, Almalı pınarı, Yaylalalan pınarı, Dikmeçınar pınarı, Delimehmedin pınarı, Çınarçukuru pınarı, Ayaklı kaynağı, Düdüklü kaynağı.

Termomineral Özellikli Sular: Pelitköy Termomineral Kaynakları, Pelitköy (Zeytinpınarı) İçmeleri, Pelitköy Ilıcası, Dutluca İçmeleri, Ilıcak Çeşme, Akçeşme, Ilıcadere Çeşmesi, Damlarca Çeşmesi, Damlarca Kaynağı

Kaynak Suları	Sıcaklık (°C)	Debi (lt/sn)
Pelitköy Ilıcası	25,9	1
Pelitköy İçmesi	20,8	0,1
Dutluca İçmeleri	17,4-17,9	0,1-0,001

• Burhaniye’nin Kıyıları

Burhaniye’nin Ege Denizi’ne 21 km kıyı bandı ve sahillerinden Asya’nın en batısı olan Baba Burnu, Kaz Dağı, Ayvalık Adaları ve Midilli Adası görünürken; plajlar, gün batımıyla turistlerin ilgi odağı olmakla birlikte rüzgâr sörfü ve yelken gibi su sporları için de elverişlidir. Bu plajlar; Pelitköy, İskele, Ören ve Öğretmenler Mahallesi ile Denetko ve Orjansiteleri içinde yer alan donanımlı ve büyük plajlardır. Ören, Öğretmenler ve Pelitköy Mahallesi plajları, temiz suları ve bozulmamış doğası ile öne çıkmakta ve dünyada “denize girilebilirlik ölçütü” olan Mavi Bayrak ile ödüllendirilmektedir. 2022 yılı itibariyle Balıkesir’de bulunan 36 Mavi Bayraklı plajın 5 tanesi Burhaniye’de bulunmaktadır. Bu plajlara ait bilgiler Tablo 2’de sunulmuştur.

Görsel 6. Burhaniye’nin Kıyı Şeridi, Fotoğraflar: Sabriye Çelik Uğuz

Yer	Plaj Sayısı	Plaj Adları
Balıkesir	36
Burhaniye	5	-Pelitköy Gadana Plajı -Pelitköy Bağlarburnu Halk Plajı -Club Orient -Burhaniye Belediyesi Ören Mahallesi Halk Plajı -Burhaniye Belediyesi Öğretmenler Mahallesi Halk Plajı

Kaynak: Mavi Bayrak Türkiye, http://www.mavibayrak.org.tr.